«Մխիթար Սեբաստացի» անվանական մրցանակի ինքնաառաջադրման փաթեթ

 «Սեբաստացու օրեր 2024»-ի առթիվ  տվող «Մխիթար Սեբաստացի» անվանական մրցանակի ինքաառաջադրման փաթեթ

«Մխիթար Սեբաստացի» անվանականը տրվում է կրթահամալիրի դասավանդողին համաշխարհային համացանցում հայալեզու գրականության տարածման համար։ 

Հիմնավորում 

2011թ֊ից կրթահամալիրում աշխատում եմ որպես «Աշխարհագրություն» և «Էկոլոգիա» առարկաների դասանադող։ «Էկոլոգիա» առարկայի մուտք գործելը ավագ դպրոցի ուսումնական պլան ստիպեց այդ առարկայի դասավանդման համար հանրամատչելի գրականության ստեծել, որը ցավոք սրտի հայալեզու համացանցում բացակայում էր, այդ բացը լրացվել է տարիների հսկայական աշխատանքի (համառոտագրումներ, վերլուծություններ ու թարգմանություններ) շնորհիվ։ Արդյունքում մենք ունենք հանրամատչելի, համակարգված հայալեզու նյութերի շարք, որոնք պարբերաբար թարմացվելով ու ավելացվելով կիրառվում են դասընթացի ժամանակ։ 

1.      Աշխարհագրական թաղանթը և մարդը

2.      Բնօգտագործում և բնապահպանություն հասկացությունները

3.      Էկոլոգիական հիմնախնդիրների բնույթը

4.      Էկոլոգիական հիմնական խնդիրները

5.      Մթնոլորտ: Մթնոլորտի դերն ու նշանակությունը

6.      Մթնոլորտի աղտոտման աղբյուրները 

7.      Մթնոլորտն աղոտող նյութերը 

8.      Օզոնի շերտի քայքայումը 

9.      Կլիմայի փոփոխության հետևանքները

10.  Կլիմայի գլոբալ փոփոխություն առավել անբարենպաստ պայմանները

11.  Ջրոլորտ: Ջրի հատկություններն ու նշանակությունը

12.  Ջրի համաշխարհային շրջապտույտը և փոխազդեցությունը մյուս ոլորտների հետ

13.  Ջրային ռեսուրսներ և դրանց օգտագործումը 

14.  Համաշխարհային օվկիանոսի ռեսուրսները, դրանց օգտագործումն ու պահպանումը 

15.  Ջրոլորտն աղտոտող նյութերը 

16.  Ջրային ռեսուսների պահպանումը

17.  Քաղցրահամ ջրի հիմնախնդիրը

18.  Կենսոլորտ: Կենսոլորտի դերը աշխարհագրական թաղանթում

19.  Բուսական ռեսուրսներն ու դրանց օգտագործման առանձնահատկություները

20.  Անտառային ռեսուրսներ

21.  Անառազրկում

22.  Բուսական ռեսուրսների պահպանումնումն ու վերականգնումը

23.  Կենդանական ռեսուրսները և դրանց օգտագործման առանձնահակությունները

24.  Կենդանական ռեսուրսների պահպանումը և վերականգնումը

25.  Կենսաբանական բազմազանության պահպանումը:  Կարմիր գիրք

26.  Հող: Հողի նշանակությունը

27.  Հողերի կորստի հիմնական պատճառները

28.  Հողերի քիմիական աղտոտումը

29.  Հողային ռեսուրսները և դրանց օգտագորգործման առանձնահատկությունները

30.  Հողային ռեսուրսների պահպանումը և ռացիոնալ օգտագործումը

31.  Քարոլորտի վրա մարդածին բացասական ազդեցություններ 

32.  Անապատացում

33.  Էներգիայի աղբյուրներ, էներգակիրներ: Ածուխ 

34.  Նավթ 

35.  Բնական գազ և մեթան 

36.  Էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրներ: Արևային էներգիա

37.  Էներգիայի այլ աղբյուրներ

38.  Ջուրը էլեկրաէներգիայի աղբյուր

39.  ՋԷԿ-երը և շրջակա միջավայրը

40.  ԱԷԿ-ները և շրջակա միջավայրը

41.  ՀԷԿ-երը և շրջակա միջավայրը

42.  Կոշտ թափոններ: Աղբի հիմնախնդիրը 

43.  Թունավոր թափոններ 

44.  Թափոնների նվազեցումը 

45.  Կոմպոստ

46.  Բնական աղետներ: Ջրհեղեղներ, սողանքներ, սելավ

47.  Բնական աղետներ: Կլիմայական աղետներ

48.  Հրաբուխներ և երկրաշարժեր

49.  Տեխնածին աղետներ

50.  Սիներգետիկ գործընթացներ: Ցունամի 

51.  Անցած դարի խոշոր վթարները

52.  Մարդու առողջության էկոլոգիական ասպեկտները

53.  Միջավայրի քիմիական աղտոտումը

54.  Միջավայրի կենսաբանական աղտոտումը

55.  Միջավայրի ֆիզիկական աղտոտումը

56.  Սննդամթերքի աղտոտումը 

57.  Բնական ռեսուրսներ 

58.  Բնական ռեսուրսների և բնական պայմանների գնահատումը

59.  Ռացիոնալ բնօգտագործման սկզբունքները

60.  Հսկողություն շրջակա միջավայրի վրա: Մոնիթորինգ 

61.  Բնական միջավայրի որակը 

62.  Բնական միջավայրի որակի ստանդարտները 

63.  Բնական միջավայրի մարդածին աղտոտումը: Աղտոտման տեսակները

64.  Նոր համաշխարհային բնապահպանական ռազմավարությունը

65.  Կայուն զարգացում

66.  Միջազգային համագործակցությունը

67.  Էկոհամակարգերի կառուցվածքը

68.  Նյութի և էներգիայի հոսքը էկոհամակարգերում

69.  Էներգայի կորուստները սննդային շղթայում

70.  Նյութերի շրջանառությունը էկոհամակարգերում: Ազոտի շրջանառությունը

71.  Ածխածնի և ծծմբի շրջանառությունը էկոհամակարգերում

72.  Ֆոսֆորի շրջանառությունը

73.  Ագրոէկոհամակարգեր

74.  Բնական աղետներ: Ջրհեղեղներ, սողանքներ, սելավ

75.  Բնական աղետներ: Կլիմայական աղետներ

76.  Հրաբուխներ և երկրաշարժեր

77.  Տեխնածին աղետներ

78.  Սիներգետիկ գործընթացներ: Ցունամի 

79.  Անցած դարի խոշոր վթարները

80.  Բնություն-հասարակություն հարաբերությունները Հայասատանում

81.  Բնություն-հասարակություն հարաբերությունները ՀՀ-ում 20-րդ դարում

82.  ՀՀ բնակլիմայական պայմանները

83.  Կլիմայի գլոբալ փոփոխության դրսևորումները ՀՀ-ում

84.  Ընդերքօգտագործման հետևանքները ՀՀ-ում

85.  Մետաղային հանքերի օգտագործման հետևանքները  ՀՀ-ում

86.  Քաջարանի պղնձամոլիբդենային գործարանը

87.  ՀՀ բուսական ռեսուրսները

88.  ՀՀ կենդանական ռեսուրսները

89.  Կենսաբազմազանության հիմնախնդիրը ՀՀ-ում 

90.  ՀՀ անտառները

91.  Անտառօգտագործումը ՀՀ-ում 

92.  ՀՀ արգելոցները

93.  ՀՀ արգելավայրերը

94.  ՀՀ ազգային պարկերը 

95.  Հայաստանի «Կարմիր գիրքը»

96.  ՀՀ հողային ռեսուրսները

97.  Հողօգտագործման հետևանքները ՀՀ-ում

98.  Հողաբարելավումը ՀՀ-ում 

99.  Անապատացումը ՀՀ-ում: Բնական գործոններ

100.                      Անապատացումը ՀՀ-ում: Մարդածին գործոններ

101.                      ՀՀ ջրային ռեսուրսները

102.                      Ջրօգտագործման հետևանքները ՀՀ-ում 

103.                      Սևանա լճի հիմնախնդիրը

104.                      Օդային ավազանի աղտոտվածության հիմնախնդիրը ՀՀ-ում

105.                      ՀՀ Բնապահպաանական օրենսդրությունը

Օգտագործված գրականություն 

http://www.encyclopedia.am
http://ah.do.am/
http://gradaran.mskh.am/
http://cadastre.am/
 http://www.findarmenia.com/arm/armenia

      https://science.feedspot.com/ecology_blogs/
https://www.web-ecology.net/ 

https://we.riseup.ne 
https://rg.ru/ecology
https://biosfera92.ru/

https://www.nature.com/

    ՀՀ Աշխարհագրություն 9 - Ա. Խոյեցյան, Գ. Մկրտչյան
«Բնօգտագործում և բնապահպանություն» - Խմբ. պրֆ Լ.Վալեսյան
«Շրջակա միջավայր և Բնապահպանություն» - Մելանյան Դավթյան
«Էկոգիայի և Բնության պահպանության հիմունքներ» - Կ.Վ. Գրիգորյան և ուրիշներ
«Էկոլոգիական Մենեջմենթ» - Ռ.Մարուխյան, Լ.Հովհաննսիյան
«ՀՀ բնական պայմաննրի ու բնական ռեսուրսների տնտեսաաշխարհագրական գնահատումը    և շրջկա միջավայրի պահպանության հիմնահարցերը»- Սերգեյ Մելքումյան

«Восемь смертных грехов цивилизованного человечества», Конрад Лоренц
«Стать экологичным», Тимоти Мортон