Համաշխարհային օվկիանոսի ռեսուրսները, դրանց օգտագործումն ու պահպանումը

  Ծովային երկրաբանությունն ապացուցել է, որ համաշխարհային օվկիանոսը հանդիսանում է ռեսուրսների հսկայական շտեմարան: Այնտեղ ապրում են կենդանիների ու բույսերի բազմազան տեսակներ, իսկ օվկիանոսի ջուրը, հատակը և ընդերքը պարունակում են մարդկանց համար շատ կարևոր տարրերի հսկայական քանակություն:

Ըստ գիտնականների` օվկիանոսի կենսաբանական ռեսուրսները լիարժեք բավարար են 20-30 մլրդ մարդու կերակրելու համար: Մարդկության կողմից օգտագործվող կենսազանգվածի 85%-ը բաժին է ընկնում ձկներին, մնացածը` կակղամորթներին, խեցգետնակերպերին, ծովային որոշ կաթնասունների, ջրիմուռներին: Մարդկությունը օվկիանոսից տարեկան վերցնում է մոտ 110 մլն տոննա կենսաբանական ռեսուրս: Բացի պարենային նպատակներից, այդ ռեսուրսները օգտագործվում են նաև անասնապահության ոլորտում` բարձրորակ կալորիականությամբ ալյուր ստանալու համար: Որսի համար պիտանի կենսազանգվածի ավելի քան 90%-ը բաժին է ընկնում օվկիանոսի ծանծաղուտին, որտեղ շատ են արեգակի լույսը  և օրգանական նյութերը: Օվկիանոսի տարածքի 2/3-ը աղքատ է օրգանական աշխարհով և նման է ցամաքի անապատային տարածքի:

Օվկիանոսի ջուրը պարունակում է մոտ 80 քիմիական տարր: Այն կարևորագույն աղբյուր է նաև բրոմի, յոդի և մագնիսի ստացման համար: Օվկիանոսի ընդերքից արդյունահանվող հանքային ռեսուրսների արժեքի 90%-ը բաժին է ընկնում նավթին ու գազին: Ներկայումս նավթի համաշխարհային հանույթի մոտ 50%-ը ստացվում է օվկիանոսից: Ստորջրյա նավթարդյունաբերության ինքնատիպ ու խոշոր շրջաններ են Կալիֆորնիական և Հյուսիսային ծովերը, Պարսից և Մեքսիկական ծովածոցերը:

Օվկիանոսի հատակին կան նաև այլ օգտակար հանածոներ, մասնավորապես երկաթամանգանային խտացումներ: Հեռանկարային է համարվում աղի ջրի աղազերծումը և օգտագործումը  ինչպես տնեսականան նպատակներով այնպես էլ կենցաղում:

Համաշխարհային օվկիանոսում ընթացող բազբաթիվ բնական երևույթներ էներգիայի անմիջական աղբյուր են: Օրինակ` մակընթացությունների ու տեղատվությունների, ծովային ալիքների ու ջերմային տատանումների էներգիաները, որոնց ներուժը հսկայական է: Միայն մակընթացությունների էներգիան գիտնականները գնահատում են 1-6 մլրդ կվտ: Ընդ որում միայն 1 մլրդ կլվտ-ի դեպքում անգամ գերազանցում է աշխարհի բոլոր գետերի ներուժին:

 Ներկայումս բնապահպանական առավել բարդ խնդիրներից է Համաշխարհային օվկիանոսի պահպանումը աղտոտումից: Համաշխարհային օվկիանոսն առաջին հերթին պետք է պահպանել նավթատար նավերի ծովային վթարների հետևանքով առաջացած նավթային բծերից և ծովային նավթահանքերից եկող արտանետումներից, որոնք հատկապես մեծ վնասներ են պատճառում ծովափնյա շրջաններին: Հարյուրավոր կիլոմետրերի վրա լողափերը ծածկվում են մազութի բծերով, ոչնչանում են ջրլող թռչունները, ծովային կենդանիները, բույսերը: Օվկիանոսային ջրերի լուրջ վնաս են հասցնում խոշոր գետերը, որոնք անցնելով արդյունաբերական շրջաններով` <<հավաքում>> են  հսկայական քանակի թունավոր արտանետումներ և տեղափոխելով օվկիանոս` աղտոտում են ընդարձակ տարածքներ: Հատկապես հսկայական քանակությամբ կեղտաջրեր են բերում Միսսիսիպին, Հռենոսը, Դանուբը, Դոնը: Համաշխարհային օվկիանոսի ջրերի մաքրության պահպանության հիմնական ուղիներից մեկը գետերն աղտոտումից պահպանելն է:

Մեծ վտանգ է ներկայացնում ռադիոակտիվ նյութերն օվկիանոսի խորքում թաղելը: Դրանք, ինչքան էլ խորը թաղված լինեն, այնուամենայնիվ, տասնյակ տարիներ հետո իրենց զգացնել են տալու և հսկայական վնաս են հասցնելու կենդանական աշխարհին ու շրջակա ջրերից օգտվող մարդկանց: