ՀՀ բնապահպանական օրենսդրությունը

Հասարակական զարգացման ներկա փուլում, երբ բնական միջավայրի վրա մարդածին ներգործության հետևանքները մարդու գոյության համար դարձել են վտանգավոր, բացառիկ մեծ նշանակություն  է ձեռք բերել մարդ-բնություն հարաբերությունների իրավական կարգավորումը: Աշխարհի գրեթե բոլոր երկրներում գործում են բնապահպանության ու բնօգտագործման մասին պետական օրենքներ
: Այդ օրենքների հիման վրա տնտեսության տարբեր բնագավառների ու աշխատանքի կոնկրետ տեսակների համար մշակվել են բնօգտագործման ու բնապահպանական կանոններ ու նորմատիվներ:

Բնապահպանաական օրենսդրությունը տվյալ պետության ՝ բնօգտագործումն ու բնապահպանությունը կարգավորող օրենքների, կանոնների ու նորմատիվների ամբողջություն է:

Հայաստանի Հանրապետություն բնապաահպանական օրենսդրությունը հենվում է ՀՀ սահմանադրության և «Բնապահպանական օրենսդրության հիմունքների մասին» օրենքի վրա:

ՀՀ սահմանադրությունը  և «Բնապահպանական օրենսդրության հիմունքների մասին» օրենքն այն գլխավոր փաստաթղթերն են, որոնք սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ բնապահպանական քաղաքականությունը և որից պետք է բխեն բոլոր բնապահպանական կանոններն ու նորմատիվները:

Հայաստանի Հանրապետության ամեն մի քաղաքացի պետք է գոնե մոտավոր ծանոթություն ունենա բնապահպանական օրենսդրության հիմնադրույթներին և առաջնորդվի դրանցով:
Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրության 10-րդ հոդվածը հռչակում է  «Պետությունն ապահովում է շրջակա միջավայրի պահպանությունը և վերարտադրությունը, բնական պաշարների բանական օգտագործումը»:

Պետական պահպանության տակ են վերցվում ոչ միայն հողը, ընդերքը, բուսական ու կենդանական աշխարհը, մթնոլորտը, ջրոլորտը, հատուկ պահպանվող տարածքները, այլև առողջարանային, պատմական կարևորագույն իրադարձությունների հետ կապված վայրերը և բանական էկոհամակարգերը:

Առանցքային է այն դրույթը, որ բնության օգտագործումը մարդու և բնության այն փոխհարաբերությունն է, որի ընթացքում բավարարվում են մարդու հոգևոր, ֆիզիկական և նյութական պահանջմունքները, որ  «Բնության օգտագոևծումը թույլատրում է միայն դրա պահպանության և վերարտադրության ապահովման պայմանով»: 

Բնապահպանական օրենսդրության հիմունքների մասին օրենքով սահմանվում է, որ բնօգտագործումն ու բնապահպանությունը կարգավորվում է որոշակի տնտեսական միջոցառումների շնորհիվ: Նախատեսվում է բնական ռեսուրսների շաահագործման վարձ, տուգանքներ բնապահպանական օրենսդրությունը խախտելու համար, բնությանը հասցված վնասի հատուցում:

Բնօգտագործումն ու բնապահպանությունը իրականացվում են տարբեր մակարդակներով (անհատ քաղաքացիների, հիմնարկ-ձեռնարկությունների, գերաատեսչությունների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների, տեպական կամ կառավարական մարմինների): Օրենսդրության հիմունքները  սահմանում են մակարդակներից յուրաքանչյուրի իրավունքներն ու պարտականությունները:

Քաղաքացու կարևոր իրավունքներից է պահանջել և ժամանակին ստանալ ամբողջական ու ճշգրիտ տեղեկատվություն շրջակա միջավայրի իրավիճակի մասին, ինչպես նաև մասնակցել բնության պահպանության վերաբերյալ օրենքների ու որոշումների մշակմանը և դրանց իրականացման հսկողությանը: