ՀՀ հողային ռեսուրսները

1. Գնահատել ՀՀ-ի հողային ռեսուրսները
2. Ի՞նչ դեր ունի հողը ՀՀ տնտեսությունում
3. Ի՛նչ էկոլոգիական խնդիրներ են առաջանում հողը օգտագործելու ժամանակը
4. Ո՞րոնք են հողերի կորստի հիմնական պատճառները ՀՀ-ում
5. Ինչե՞ս պահպանել Հայաստանի հողային ռեսուսները

Առաջարկվող նյութեր 1, 2, 3

Կարդալ ավելին

Զբոսաշրջությունը Հայաստանում

Նկարագրել զբոսաշրջության ներկայիս վիճակը ՀՀ-ում

Ո՞րոնք են զբոսաշրջության նախադրյալները ՀՀ-ում

Նշել 5 կարևոր վայր որոնք Դուք խոչհուրդ կտայք այցելելու համար

Թվային քարտեզի վրա կազմեք Ձեր նշած վայրերը այցելելու երթուղիները:

Կարդալ ավելին

ՀՀ անտառները

1. Ներկայացնել ՀՀ անտառածածկի ներկա վիճակն ու առանձնահատկությունները
2. Ներկայացնել ՀՀ անտառների դերն ու նշանակությունը
3. Նկարագրել ՀՀ անտառների վերացման հիմնական պատճառները
4. Ներկայացնել անտառների պահպանությանն ուղղված միջոցառումները
5. Ի՞նչ հեռակար ունի ՀՀ անտառածածկը:

Առաջարկվող նյութեր  1, 2, 3, 4, 5

Կարդալ ավելին

ՀՀ գյուղատնտեսությունը

Յուրաքանչյուր սովորող իր ցանկությամբ ընտրում է գյուղատնտեսության որևէ ուղղություն և կատարում հետազոտություն՝ հաշվի առնելով հետևյալ կետերը.

1.  Որո՞նք են տվյալ ուղղության զարգացման նախադրյալները և խոչընդոտները
2. Զարգացման ի՞նչ պատմություն է անցել տնտեսության տվյալ ճյուղը
3. Ի՞նչ դեր ունի տվյալ ճյուղը ՀՀ-ի համար
4. Ինչպե՞ս եք պատկերացնում տվյալ ճյուղի զարգացման հեռանկարը

Առաջարկվող նյութեր  1, 2, 3

Կարդալ ավելին

Թափոնների հիմնախնդիրը

1. Ներկայացնել թափոնների հիմնախնդրի էությունը
2. Նկարագրել թափոնների առաջացման հիմնկան  պատճառները
3. Նկարգրել այդ թափոնների հետևանքով առացաջացած էկոլոգիան խնդիրներն ու կապը այլ էկոլոգիական պնդիրների հետ
4. Ներկայացնել թափոնների նվազմանը ուղղված աշխատանքների հիմնական ուղղությունները
5. Բելեր հաջողված օրինականեր

Առաջարկվող նյութեր 1 2 3 4

Կարդալ ավելին

Հեռավար աշխատանքների փաթեթ

ՀՀ տնտեսությունը
ՀՀ գյուղատնտեսությունը
Զբոսաշրջությունը ՀՀ-ում
Ֆոտոտքարտեզ-Ընտանեկան նախագիծ
Մի քարտեզի պատմություն

Կարդալ ավելին

Ֆոտոքարտեզ-ընտանեկան նախագիծ

Թվային քատեզի վրա տեղադրենք այն լուսանկարները, որոնք կատարել եք ՀՀ-ի տարբեր վայրերում: Կարող եք օգտագործել ինչպես ընանեկան այնպես էլ ուսումնական ճամփորդությունների ժամանակ արված նկարները: Պարտադիր պայմաններ

·        Նկարները պետք է տեղադրված լինեն ճիշտ աշխարհագրական տեղանքում

·        Նկարներում ունենաք Ձեր մասնակցությունը

Կարդալ ավելին

Մի քարտեզի պատմություն-ընանեկան նախագիծ

Հարգելի սովորողներ, ներկայացնում են մի փոքրիկ նախագիծ որի մասին կարող եք նկարահանել նաև փոքրիկ ընտանեկան հոլովակ

• Ներկայացրեք Ձեր տանը եղած ամենաառաջին քարտեզը
• Նկարագրեք երբ ու ինչ պայմաններով է այն հայտվել
• Ինչ նապատակով է օգտագործվել և ինչ հաճախանակությամբ

Կարդալ ավելին

Հայաստանի ջուրն ու տնտեսությունը

Մոտ ապագայում երբ կսպառվեն նաթի բոլոր պաշարները, ջուրը կդառնա ամենակարևոր նշանակություն ունեցող ռեսուրսը: Այս միտքը հեռու չէ իրականություն, եթե հաշվի ենք առնում նավթի գնի կտրուկ նվազումը ու այն իրողությունը, որ աշխարհի մի շարք երկրներում վաճառվող խմելու ջրի արժեքը վերջին տասնամյակում կտրուկ աճել է: Այս ֆոնի վրա կարծես թե ավելի շահեկան են դիտվում ՀՀ-ի դիրքերը, սակայն երբ կատարում ենք Հայաստանում օգտագործվող ջրի մանրամասն ուսումնասիրություն, պարզվում է, որ ջրի օգտագործման վիճակը այնքան էլ հուսալի չի: ՀՀ-ում ջրի օգտագործման մասնի է ներակացնում 11-րդ դասարանի սովորող Մարիամ Ժամկոչյանը՝《ջուրը և տնտեսությունը》նախագծում: 

Կարդալ ավելին

Իրարից հեռու, սակայն իրար այդքան մնան

Երբ ուսումնասիրում ենք Հայսատանի էկոլոգիական խնդիրները ապա պարզ է դառնում, որ մի շարք էկոլոգիան խնդիրները պատճառը երկրի տնտեսական գործունեությունն է: Այս առումով երկրի տնտեսության կառուցվծքը միասին պատկերացումները ավելի ռեալ են երևում, երբ սկսում ենք այն համեմատել այլ երկնրերի տնտեսությունների կառուցվածքի հետ: Մասնավորապես 11-րդ դասարանի սովորող Շուշան Պետրոսյանը համեմատություն է անց կացրել Հայաստանի ու Մոլդովայի տնտեսությունների միջև, մանրամասն կարող եք ծանոթանալ հետևյալ հղումով: 

Կարդալ ավելին

Հեռավար ուսուցման շաբթվա ամփոփում

Այսօր աշխարհն ապրում է արտակարգ ռեժիմով, ի հայտ եկած նոր Կորոնավիրուսի պատճառով, իսկ մարդիկ ու պետությունները սկսում են ապրել կյանքի այլ կազմակերպմամբ՝ անցնելով տնային աշխատանքի,  ի հայտ են գալիս մի շարք հարցեր, որոնց պատասխանները կարծես թե չկան ու նույնիսկ  լուծման ուղղիներն անգամ չեն նշմարվում։ Ավելի արդիական են դառնում այն հարցադրումները,  թե բա սովորողների հարց ինչ պետք է լինի, ինչպես է կազմակերվելու ուսուցման գործընթացը։ Իհարկե այս ֆոնի վրա ավելի երևացող է դառնում այն հանգամանքը, որ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրն ունի հսկայական փորձ կրթությունը հեռավար կազմակերպելու հարցում։ Ու մինչ աշխարհի տարբեր անկյուններում կրթության ոլորտի մասնագետները նոր փորձարկումներ են անում, մենք՝ կրթահամալիրի դասվանդողներս արձանագրում եմք առաջին հեռավար ուսուցման շաբաթվա արդյունքները։
Ընդհանուր առամամբ, եթե բնութագրենք ամբողջ դպրոցեսը ապա այն կարլեի է ներկայացնել, որպես անցնում ու ոչ արտառոց: Այսպիսի պնդում հիմնավորվում է հետևյալ կետերով

Ø  Դասապրոցեսում անընդհատ կիրավող մեդագործիքներն ու թվային միջոցները

Ø  Ուսումնական շրջանի ժամանակահատվածը

Ø  Նախկինում հեռավար ուսուցման կազմակերպմանը փորձը

Գաղտնիք չէ որ կրթահամալիրում արդեն մեկ տասնամյակից ավել է ինչ կիրառվում են ամենատարբեր մեդաիգործիքներ ու թվային միջոցներ, որնք կրթույան կազմակերպումը դարձնում են ավելի դյուրին և արդյունավետ,

Նախաորոք կազմված առաջադրանքների փաթեթները ուղարկվել են սովորողներին ու այսօր ունենք հետևյալ պատկերը։
9-րդ դասարանցիներին ուղղված աշխատանքը վերաբերում էր ՀՀ տնեսությանը, մասնավորապես յուչաքանչյուր սովորող ուսումասիրություն էր կատարում իր նախընտրած ճյուղի շրջանակներուն, նշեմ նաև որ սովորողները  աշխատանքի կատարման ժամանակ ազատ են իրենց ընտրության հարցում, որը ևս պատահական չէր արված։ Այսպիսով սովորողների մեծ մասը իրենց անհատական աշխտանքներում որպես տնտեսության ճյուղ առանձնացրել սննդի արտադրությունը, որ խոսում է այն մասին, որ 9-րդ դասրանցիների շատերի կածիքով սա է ՀՀ տնտեսության ամենակարևոր ճյուղը։  Մասնավորապես Հասմիկ Հակոբյանն ու Անահիտ Հովաննիսյանը կարծում են, որ այս ճյուղի զարգացումը հնարավորություն կտա այլ երկներից կախվածությունը թուլացնել, Իսկ Մելքումյան Սվետլանան կարծում է, որ այս ճյուղի կարևորությունը կայանում է նրանում, որ շատ կարևոր կապեր ունի գյուղատնտեաության հետ։ ( Մերի Թոռունյան, Նանե Այնթաբլյան)։ Սովորողների շրջանում կա նաև պատկերացում որ ՀՀ-ի արտադրնքը այդ ոլորտում ավելի որակյալ է (Ստելլա Սարգսյան)։ Հանդիպում են նաև սովորողների կարծիքներ, որոնք սննդի արտադրության զարգացումը պայմանավորում են գյուղատնտեսության զարգացմամբ ոչ միայն ՀՀ-ում այլ նաև Արցախում (Վարդումյան Նանե)։
Քիչ չեն այն սովորողները, որոնք որպես հեռանկարային ճյուղ դիտարկում են թեթև արդյունաներությունը, այս դեպքում սովորողների պատկերացումները բախվում են ժամանակակից մարդու պահանջների աճի հետ։
Առանձին դեպքերում սովորողները առանջնայնություն են տալիս տնտեսության նաև չերևավող ճյուղերին, օրինակ Իլոնա Սահակյանն ու Նարոտ Դավթյանը մանրամասնում են թե ինչի է երկրին անհրաժեշտ զարգաված մետաղաձուլությունը։
Շատ ողջունելի է նաև Յանա Նահապետյանի այն միտքը, որ էներգիան անհրաժեշտ է ամենուր, հասրակական կյանքի ու տնտեսության բոլոր ոլորտներում։
Չնայած տնեսության զարգացման ժամանակակից միտուների Ռոզա Խաչատրյանը առաջնայնություն տալիս է տնտեսության ամենահին ճյուղին՝ գյուղատնտեսությանը։
Այսպիսի աշխատանքը հնարավորություն է տալիս հասկանալ որքան է սովորող պատկերացնում աշխարհագարական գործոնների դերը տնտեսությամ մեջ։ Իսկ սովորողների կատարած ընտրությունը խոսում է նաև իրենց ունեցած պատկերացումների մասին։
Իմի բերելով հեռավար ուսուցման առաջին շաբաթվանից հետո ստացված աշխատանքները կարող ենք անել հետևյալ եզրակացությունները։

  1. Սովորողները տնտեսության մասին ունեն իրենց սեփական պատկերացումները
  2. Սովորողները կարողանում են տեսնել տնտեսության ցանկացած ճյուղի կապ այլ ճյուղերի հետ։
  3. Սովորողները կարողանում են ընդգծել աշխարհագրական գործոնների դերը տնտեսության վրա
  4. Նմանատիպ աշխատանքները հնարավորություն են տալիս ամբողջացնելու տեսական գիտելիքներ

Մի փոքր այլ բնույթի են 10-րդ և 11-րդ դասարանցիների Էկլոգիա առարկայից ներկայացվող աշխտանքները:  Այդ աշխատանքները մի մասը ուղղված է լինում սովորողների մոտ տեղեկատվական բազան հարստացնելու ու ընդհանուր գիտլիքները մասնավոր կիրառմանը ուղղելուն: Նպան նախագծերից կարելի առանձնացնել հետևյալ նախագծերը «Կենդանական աշխարհը» և «Հայաստանի բուսական ու կենդականան աշխարհը»:

«Կենդանական աշխարհը»  նախագծի շրջանակներում սովորողները արդեն ծանոթ են բուսական ու կենդանական աշխարհի առնձնահատկություններին, պահպաման միջոցներին, ինչպես նաև «Կարմիր գրքում» դրանց գրանցման կատրգորիաներին, իսկ բուն աշխտանքը ենթադրում է առանձին տեսակների ուսումնասիրություն, դրանց վերած վերացման պատճառենրի բացահայտում, տեսակի կարևորթյան ընդգծում, ինչպես նաև տեսակի պահպանությանը ուղղված միջոցառումների ներկայացում: Այսպիսի աշխատանքների իրականցման ժամանակ սովորողները իրենց համար նաև կատարում են որոշակի բացահայտումներ: (1, 2, 3, 4, 5, 6 7, 8)

«Հայաստանի բուսական ու կենդականան աշխարհը» նախագծի իրականացման ընթացքում սովորողները ծանոթանում են Հայսատանի բուսական ու կենդանական աշխարհի առանձնահատկություններին, ու Հայաստանի «Կարմիր գրքին»: Այսպիսի աշխատանքները սովորողներին ավելի իրական են դարձնում ՀՀ կենդանական աշխարհը և սովորողը կարողանում է գնահատել մարդկային գործունեության ազդեցությունը յաքանչյուր տեսակի վրա  (1 2 3 4):

Ուսումնական պրոցեսի կազմակերպման գործում շատ կարևոր է շարունակաանության պահպանումը, երբ մի նախագծի աշխատանքներ սերտորեն կապված իրեն հաջոևդող նախագծի հետ: Այս պարագայում, 10-րդ դասարանցիների ուղղվածհաջորդ նախագիծը կոչվում է «Կենսոլորտի պահպանումը», այս նախագծի շրջանակներում արդեն սովորղները իրենք են փորձում նախորդ նախագծում արտահայտած խնդիրների լուծումները գտնել:

Կարդալ ավելին