Անտառազրկում

Գիտնականների կարիծիքով անտառները ծածկել են երկրի ցամաքի մակերեսի մոտ 45%-ը: Ներկայումս արդեն դրանց ավելի քան 50%-ը ոչնչացվել է՝ հիմնականում գյուղատնտեսության համար տարածք ստեղծելու, վառելափայտ ստանալու և կոմերցիոն անտառահատումների հետևանքով: Ըստ Բնության համաշխարհային հիմնադրամի հաշվարկների՝ երկրագնդի վրա յուրաքանչյուր տարի 20 մլն հա անտառածածկ տարածք անտառազրկվում կամ քայքայվում են:

Հնդկաստանը յուրաքանչյուր տարի կորցնում է 1.3 մլն հա անտառ: 1950 թվականին Տիբեթի անտառածածկը կազմում էր 25.2 մլն հա կամ ընդհանուր մակերեսի 9%-ը: 1985 թվականի տվյալներով այդ թիվը նվազել է մինչև 13.7 մլն հա կամ ողջ մակերեսի 5%-ը:

Ողջ աշխարհում անտառածածկից ազատված 800 մլն հա –ից 300 մլն հա-ը՝ մեկ երրորդից ավելին, բաժին է ընկնում զարգացած երկրներին: Ներկայումս այդ երկրները ավելի խնայողաբար են օգտագործվում անտառային պաշարները՝ միաժամանակ մեծ միջոցներ ներդնելով դրանց վերականգնմանը: Հիմա ավելի ուշադրության են արժանի զարգացող երկրների անտառազրկման խնդիրը, քանի որ այդ երկրներում անտառային ռեսուրսները 20-րդ են հասել ավելի լավ վիճակում և այժմ գերշահագործվում են:

Անտառազրկման պատճառները

·              Փայտամշակություն և թղթի արտադրություն

·              Անտառահատումներ վառելափայտ և անասնակեր ստանալու նպատակով

·              Անտառահատում գյուղատնտեսական նպատակներով

·              Թթվային անձրևներ

·              Հորատման և կառուցապատման ծրագրեր

·              Կլիմայի փոփոխությամբ պայմանավորված կորուստներ

·              Պատերազմներ, քաղաքաշինություն, ծխախոտի մշակում

Անտառապատ տարածությունների կրճատման հետևանքները

·              Մթնոլորտում CO₂ քանակի ավելացում

  ·              Մթնոլորտում O₂ քանակի նվազում

·              Ջերմոցային էֆեկտ

·              Կլիմայի տաքացում

·              Հողերի էրոզիայի ուժեղացում

·              Երաշտների հաճախականության մեծացում

·              Անապատացում

·              Ջրային հոսքի ուժեղացում

·              Ջրհեղեների քանակի ավելացում

Ներկայումս անատառահատումների տարեկան ծավալը անբողջ աշխարհում գերազանցում է 3.5 մլրդ մ³ –ին: Դրա մոտավորապես կեսը օգտագործվում է որպես վառելափայտ, իսկ մյուս կեսը՝ արդյունաբերական վերամշակման ու շինարարության համար:

Անտառաշահագործումը կարգավորելու և ռեսուրսները ռացիոնալ օգտագործելու նպատակով երկրնրի մեծ մասում, այդ թվում ՀՀ-ում, անտառները բաժանվում են 3 խմբի:

Առաջին խմբին են պատկանում ամենից ավելի արժեքվոր անտառները: Դրանք այն անտառներն են, որոնց համար գլխավորը համարվում է էկոլոգիական և միջավայրաստեղծ դերը: Դրանք պահպանվում ու ընդարձակվում են հողապաշտպան, ջրակուտակիչ, սանիտարահիգենիկ, առողջապահական դերի համար:

Այդ անտանռերի արդյունաբերական հատումները արգելված են: Կատարվում է միայն սանիտարական հատում, որի նպատակն է անտառը մաքրել ծերացած, չորացած և հիվանդ ծառերից և դրանով իսկ նպաստել անտառի ինքնավերկանգնմանը:

Երկրորդ խմբին են պատկանում բնակչության և տրանսպորտային ցանցի բարձր խտություն ունեցող շրջանները, ինչպես նաև հումքային ռեսուրսներով աղքատ անտառները, որոնց համար գլխավորը միջավայրպշտպան դերն է: Այդ խմբի անտառների արդյունագործական շահագործումը սահմանափակ է և կատարվում է հատուկ հսկողության ներքո: Անտառային ռեսուրսների մյուս տեսակների՝ որսի կենդանիների, սնկերի, հատպտուղների, կերաբույսերի, դեղաբույսերի և մյուսների օգտագործումը թույլատրվում է:

Երրորդ խմբի մեջ մտնում են անտառաշատ շրջանների այն անտառային զանգվածները, որոնց արտադրական արժեքը բարձր է, իսկ շահագործումը մեծ վնաս չի հասցնում անտառի միջավայրաստեղ և էկոլոգիական ֆունկցիաներին: Այդ անտառներին բաժին է ընկնում աշխարհում կատարվող անտառահատումների հիմնական մասը: