2014/05/17

Օդային անազանի աղտոտվածության հիմնախնդիրը ՀՀ-ում

 ՀՀ-ում օդային ավազանի աղտոտման հիմնական աղբյուրներն են՝ էներգետիկան, գունավոր մետալուրգիան, շինանյութերի արդյունաբերության ցեմենտի արտադրությունը, ավտոտրանսպորտը և քիմիական արդյունաբերությունը, որը ներկայուսմ գործում է հզորության չնիչն ծավալով: 
2011 թ. ՀՀ տարածքում օդային ավազան է արտանետվել 114 600 տոննա վնասակար նյութեր (ծծմբային անհիդրիդ, ազոտի օքսիդներ, ածխածնի օքսիդ, ցնդող օրգանական միացություններ` գծապատկեր 8): Ընդ որում օդի աղտոտվածության բարձր ցուցանիշներ դիտվում են Լոռիում, Կոտայքում, Երևանում, որոնց համապատասխանաբար բաժին է ընկնում անշարժ աղբյուրների մթնոլորտ արտանետվող նյութերի 34,6%, 19,3%, 12,5% 

2014/05/06

Հողօգտագործում



  1. Ի՞նչ դեր ու նշանակություն ունի հողը բնության մեջ և մարդու կյանքում:
  2. Ձեր կարծիքով ինչու՞ են հողին անվանում տվյալ էկոհամակարգի հաելին:
  3. Ի՞նչպես է ազդում աղտված հողը ամբողջ էկոհամակարգի վրա: 
  4. Ի՞նչպես ճիշտ օգտագործել ու պահպանել հողը:
Առաջարկվող նյութեր 1, 2, 3, 4, 5

ՀՀ էներգետիկան

  1. Ի՞նչ դեր ունի ՀՀ-ի համար Էներգետիկ համակարգը
  2. Ի՞նչպես են ՀՀ-ում ստանում էներգիան
  3. Ինչպե՞ս է  ազդում  Էներգիայի ստացման պրոցեսը բնության վրա :
  4. Էլեկրտաէներգիա ստանալու այլընտրանքային ի՞նչ հնարավորություններ ունի ՀՀ-ը: Ինչպես եք պատկերացնում ՀՀ Էներգետիայի ապագան:
  5. Ինչպե՞ս ես կարելի է խնայել էներգիան (տանը, դպրոցում և այլուր):  
Օգտակար հղումներ 1 2 3 4 5 6 7 8

2014/05/03

Ջրօգտագործման հետևանքները ՀՀ-ում


Ինչպես հայտնի է, ջրային ռեսուրսները դասվում են չսպառվող ռեսուրսների շարքին: Ճիշտ է ջրային ռեսուրսները քանակապես չեն սպառվում, բայց նրանք ենթակա են որակական սպառման: Ինչպես մի շարք բնական ռեսուրս, այնպես էլ ջուրը ՀՀ-ում օգտագործովում է անհաշվենկատորեն, շատ հաճախ լուրջ էկոլոգիաական խնդիրներ առաջացնելով:
ՀՀ գետերը ունեն օգտագործման երկու հիմնական տեսակ` ոռոգչային և էլեկտրաէներգետիկ: Ոռոգման համար ջրերի ռացիոնալ օգտագործման նպատակով գետերի վրա կառուցվել են ջրամբարներ, որոնց թիվը ՀՀ-ում հասնում 80-ի մոտ 990 մլն քմ ընդհանուր մաերեսով: Դրանք օգտագործվում են հիմնական ոռոգման, էներգետիկ, ձկնաբուծական նպատակներով: Ջրամբարներից ամենախոշորը Ախուրյանն է 525 մլն խմ ծավալով, որից օգտվում է նաև Թուրքիան: ՀՀ գետերի էներգետիկ նպատակներով օգտագործման մասին է վկայում նաև ՀՀ-ում առկա Ջրէկ-ները, որոնց թիվը հասնում 39-ի: Դրանցից հայտնիներն են Սևան-Հազդան կասկադը (6 Ջրէկ), Որոտանի կասկադը (3 Ջրէկ): Նախատեսվում է կառուցել ևս 64-ը: ՀՀ-ում ջրային տեսուրսներկ ռացիոնալ օգտագործման համար կառուցվել են նաև ջրանցքներ:
ՀՀ-ում ջրօգտագործման առյուծի բաժինը`  83 %-ը, բաժին է գյուղատնտեսության ոլորտին, խմելուն` 4.4 %-ը, արտադրական և կոմունալ նպականերին` 12.6%-ը:  ՀՀ-ում օգտագործվող ջրի մեծ մասը` 57 %-ը, բաժին է ընկնում Արմավիրի (32,5%) և Արարատի (24,5%) մարզերին, որոնք այդ ջրի մեծ մասը նույնպես օգտագործում են գյուղատնտեսական նպատակներով, այդ թվում Արագածոտնի, Արմավիրի, Արարատի մարզերում այդ նպատակով օգտագործվում է ջրի ավելի քան 93 %-ը: Գրեթե նույն պատկերն է նաև Տավուշի և Վայոց Ձորի մարզերում (մոտ 90%): Իսկ արդյունաբերական ջրօգտագործողներ են համարվում Լոռու և Սյունիքի մարզերը և մայրաքաղաք Երևանը:
Ջրային ռեսուրսների օգտագործումը ՀՀ-ում նույնպես առաջացնում է որոշակի գեոէկոլոգիական հետևանքներ: Դրանցից  են ջրային պաշարների քանական և որական սպառումը (Սևանա լիճ), երկրոդային աղակալումը` արտեզյան ավազանի օգտագործումից, գետերի ջերմային աղտոտումը ՋրԷկ-ների գործարկման հետևանքով: Ջրէկ-ները նաև ազդում են գետերի կեսնսաբազմազանության վրա` նվազեցնելով դրա տեսակային և քանակական կազմը: ՀՀ-ում գետերի աղոտոտվում են ոչ միայն արդյունաբերական, այլ նաև կենցաղային թափոններով: Ընդ որում կենցաղային թափոններով աղտոտման աշխարհագրությունն ավելի մեծ է: Միաժամանակ ՀՀ գետերը աղտոտվում են միջին և ստորին հոսաքներում: Ինչպես գիտենք, ջուրը ունի շատ կարևոր հատկություն` ինքնամաքրում: Ցանկացած ջրային ավազան ունի ինքնամաքրման ժամանակահատված: Այդ առումով առանձնանում են գետերը, քանի որ նրանց ինքնամաքրման ժամանակահատվածը տատանվում է մի քանի օրից մինչև մի քանի շաբաթ, ի տարբերություն լճերի, ինքնամաքրման ժամանակահատվածը կարող է տևել հազարավոր տարիներ: Հանրապետության տարածքի գետերի ինքնամաքրման ունակությունները բարենպաստ են` կապված լեռնային, արագահոս բնույթից: Սակայն մարդկային միջամտությամբ` գետերի հոսքը դանդաղելով նվազում է նաև գետերի ինքնամաքրման ունակությունը: Հանրապետության գետերի, հատկապես Ողջիի, Դեբեդի և Հրազդանի ջրերի աղտոտվածության աստիճանը բարձր է, որի պատճառով դրանք դասվում են առավել աղտոտված գետերի շարքին: Հաշվի առնելով ՀՀ էներգետիկ զարգացման հեռանկարները, այն է` սպասվող էներգետիկ պակասը լրացանել փոքր ՀԷԿ-երով, առավել վտանգում են ՀՀ գետերի բնականոն հոսքը:
 Ջրօգտագործման ոլորտում առանձնահուտկ հիմնախնդիր է հանդիսանում Սևանա լճի հիմնախնդիրը:


Էներգակիրներ


  1. Համեմատել հիմանական վառելիքային ռեսուրսները (նավթ, բնական գազ, ածուխ): Դիտարկելով դրանք տնտեսական, ռեսուրսապահովության և էկոլոգիական տեսանկյուններից:
  2. Համեմատել էլեկտրաէներգիա ստացման ավանդական և այլընտրանքային աղբյուրները, առանձնացնելով դրանց դրական և բացասական կողմերը: